Medaliony Zofii Nałkowskiej, wydane po raz pierwszy w 1946 roku, należą do klasyki polskiej literatury i polskiej literatury faktu. Składa się na nie osiem opowiadań inspirowanych rozmowami pisarki z ofiarami Holokaustu.
Książkę poprzedza wymowne motto: „Ludzie ludziom zgotowali ten los”. Stanowi ono myśl przewodnią utworu, jak również streszcza w kilku słowach niepojętą tragedię ludobójstwa w czasie II wojny światowej. Wstrząsające obrazy rysowane przez autorkę pokazują, do czego prowadzić może pogarda dla człowieka innej narodowości, innego wyznania czy też przekonań oraz jak łatwo jest zapomnieć, że drugi człowiek jest człowiekiem, widzieć w nim jedynie wroga i w rezultacie odmawiać mu prawa do egzystencji. Dla hitlerowskich władz nawet dzieci żydowskie zasługiwały wyłącznie na śmierć. Medaliony są przestrogą przed zgubnymi ideologiami i przed ukrytym w człowieku okrucieństwem.
Lektura w szkole średniej
Zofia Nałkowska (1884–1954) – znakomita pisarka, córka uczonego i publicysty Wacława Nałkowskiego. Była wieloletnią działaczką ZLP i Pen Clubu, a także członkiem grupy literackiej „Przedmieście”. Na jej obszerny dorobek literacki składają się głównie powieści (m.in. Granica, Romans Teresy Hennert, Niedobra miłość, Węzły życia) oraz prowadzone przez pół wieku Dzienniki. Medaliony są zbiorem opowiadań opartych na dochodzeniach Komisji Badań Zbrodni Hitlerowskich, której członkiem była Zofia Nałkowska.
